Từng trải qua gần hai thập kỷ mai một, nghề trồng dâu nuôi tằm ở xã Nghĩa Giang (Quảng Ngãi) đang trở lại mạnh mẽ nhờ ứng dụng kỹ thuật mới và giá trị kinh tế vượt trội.
Nằm dọc dòng Trà Khúc với đất phù sa màu mỡ, thôn Nam Phước (xã Nghĩa Giang, tỉnh Quảng Ngãi) từng là vùng nuôi tằm lấy tơ nổi tiếng, có lịch sử hàng trăm năm. Những nong tằm, nong kén và nếp sống gắn bó với nghề từng tạo nên dấu ấn của một làng nghề thịnh vượng.
Song, từ năm 2004, sự lao động thủ công nặng nhọc cùng giá bán tơ thấp khiến nhiều hộ không còn mặn mà. Các ruộng dâu dần bị thay thế bởi mía, bắp, ngô, đưa nghề nuôi tằm rơi vào lặng lẽ suốt gần 20 năm.
Nhiều hộ dân xã Nghĩa Giang (Quảng Ngãi) đã khôi phục lại nghề nuôi tằm truyền thống bằng kỹ thuật mới. Ảnh: L.K/ Nông nghiệp và Môi trường.
Hạt giống khôi phục từ một chuyến đi xa
Cơ hội chỉ thực sự trở lại khi anh Tôn Long Quý, người con của Nghĩa Giang, có dịp tham quan các mô hình nuôi tằm tại Lâm Đồng năm 2022. Chứng kiến đầu ra ổn định, giá tơ tăng và quy trình chăm sóc cải tiến, anh nhận ra khả năng hồi sinh cho nghề truyền thống quê mình.
Sau thời gian học hỏi và tích lũy kinh nghiệm, cuối năm 2022, anh Quý trở về xây dựng mô hình nuôi tằm với diện tích nhỏ. Khi ấy, chỉ có một hộ khác trong thôn tham gia. Một năm sau, hiệu quả kinh tế rõ rệt khiến nhiều người dân chú ý. Các ruộng mía khô cằn trước kia lần lượt được chuyển đổi sang trồng dâu. Đến nay, toàn thôn đã có 12 hộ nuôi tằm với khoảng 3 ha dâu tằm phủ xanh bãi bờ ven sông.
“Nuôi tằm bây giờ nhàn hơn nhiều. Thay vì nuôi trong nong như trước, tằm được đặt trên nền đất thoáng mát trong các chuồng trại cải tạo từ nhà chăn nuôi cũ, vừa sạch sẽ vừa tiết kiệm chi phí. Người dân có thể mua tằm giống tuyển chọn, khỏe, ít bệnh, giảm đáng kể rủi ro”, anh Quý nói.
Hiệu quả kinh tế rõ rệt
Một hộp giống tằm chứa khoảng 35.000 con, cần 5 sào dâu (mỗi sào 500m²) để cung cấp đủ lá. Sau 15 ngày nuôi, mỗi hộp cho khoảng 40 kg kén. Với giá thu mua 180.000–190.000 đồng/kg, mỗi đợt người nuôi lãi 5–6 triệu đồng; trung bình một tháng có thể làm hai đợt.
Gia đình anh Hoàng Ngọc Quân, một trong những hộ tái khởi đầu nghề, hiện trồng 8 sào dâu và có khu nuôi rộng 40m². “Trừ tháng 11 và 12 âm lịch, các tháng còn lại tôi đều nuôi đều đặn. Mỗi tháng thu hai lứa kén, lãi khoảng 10 triệu đồng nếu không tính công. Trước đây cũng với diện tích này trồng mía, bắp, cả năm chỉ được chừng 6 triệu. Chuyển sang nuôi tằm rõ ràng hiệu quả hơn hẳn”, anh nói.
Nhiều hộ dân xã Nghĩa Giang (Quảng Ngãi) đã khôi phục lại nghề nuôi tằm truyền thống bằng kỹ thuật mới. Ảnh: L.K/ Nông nghiệp và Môi trường.
Chi phí đầu tư ban đầu cho mỗi hộp giống khoảng 750.000 đồng, thêm 100.000 đồng tiền thuốc và vôi xử lý chuồng trại. Theo người dân, rủi ro thời tiết hoặc dịch bệnh hiện không lớn nếu khu nuôi được giữ khô thoáng, sạch sẽ và tránh ánh nắng trực tiếp. Giai đoạn năm ngày cuối trước khi tằm làm kén được coi là quan trọng nhất vì tằm ăn mạnh, cần theo dõi kỹ.1
Mở hướng phát triển bền vững
Ông Lê Thanh Trà, cán bộ khuyến nông xã Nghĩa Giang, cho biết mô hình nuôi tằm ở thôn Nam Phước đang tạo ra nguồn thu ổn định, vượt trội so với nhiều loại cây trồng khác. “Với 1 ha dâu, sau khi trừ chi phí và công chăm sóc, người dân có thể thu lãi khoảng 200 triệu đồng mỗi năm”, ông nói.
Từ năm 2026, xã Nghĩa Giang sẽ triển khai chương trình khuyến nông nhằm mở rộng quy mô nghề truyền thống. Kế hoạch bao gồm tập huấn kỹ thuật nuôi tằm, chăm sóc dâu, cung cấp giống dâu năng suất cao và liên kết doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra ổn định cho người dân.
Sự trở lại của nghề trồng dâu nuôi tằm không chỉ giúp nhiều hộ dân Nghĩa Giang cải thiện thu nhập mà còn góp phần khôi phục giá trị văn hóa của một làng nghề từng vang bóng bên dòng Trà Khúc.
Việt Anh/Việt Nam Hương Sắc
Link nguồn: https://tapchivietnamhuongsac.vn/quang-ngai-hoi-sinh-nghe-nuoi-tam-ven-song-tra-khuc-3942.html
