Ở vùng cực Bắc Tổ quốc, nơi đất sản xuất ít và khí hậu khắc nghiệt, người dân xã Lũng Cú (Tuyên Quang) những năm gần đây tìm được hướng làm kinh tế hiệu quả từ cây gừng trâu – loại cây được ví như “mỏ vàng” dưới lòng đất.
Tại Lũng Cú (Tuyên Quang), giống gừng bản địa đang trở thành cây trồng chủ lực, mang lại thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ dân nơi đây. Gừng trâu cao 0,6–1 m, củ to nhiều nhánh, hàm lượng tinh dầu cao, được thị trường ưa chuộng. Ngoài chế biến thực phẩm, gừng còn là nguyên liệu quan trọng trong y học cổ truyền với công dụng trị cảm, ho, đầy hơi và hỗ trợ tiêu hóa.
Nhờ đặc tính phù hợp với đất tơi xốp, giàu mùn và khí hậu mát mẻ, gừng trâu phát triển mạnh tại Cao Bằng, Lạng Sơn và Lũng Cú (Tuyên Quang). Tại đây, cây gừng đang từng bước thay thế nương ngô, trở thành hướng sản xuất bền vững.
Theo ghi nhận, năng suất gừng trâu ở Lũng Cú đạt trung bình hơn 30 tấn/ha, những diện tích thâm canh tốt có thể đạt 50–80 tấn/ha. Với giá thu mua 10.000–12.000 đồng/kg, thu nhập từ gừng cao gấp khoảng ba lần trồng ngô. Thôn Ma Xí B hiện là vùng trồng gừng lớn nhất xã với khoảng 15 ha, gần 100 hộ tham gia. Vụ 2024 được mùa, nhiều hộ thu về hàng trăm triệu đồng, tạo động lực để bà con mở rộng diện tích.
Anh Mí Pó, Trưởng thôn Ma Xí B, chia sẻ trên Báo Nông nghiệp và Môi trường rằng gừng vốn được trồng lâu nay nhưng chỉ phục vụ trong gia đình. Khi thương lái lên tận thôn thu mua với giá cao, người dân chuyển sang trồng gừng hàng hóa. “Thu nhập từ gừng giúp nhiều hộ trả nợ, sửa nhà và đầu tư sản xuất. Giờ hầu như nhà nào cũng trồng gừng, Ma Xí B trở thành vùng chuyên canh của xã”, anh nói.
Hướng tới sản xuất bền vững
Tuy mang lại giá trị kinh tế cao, gừng trâu dễ mắc bệnh thối củ nếu đất trồng không được vệ sinh kỹ, mầm bệnh từ vụ trước có thể lây sang vụ sau. Để hạn chế rủi ro, xã Lũng Cú tổ chức tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn người dân luân canh, cải tạo đất và giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, hướng đến canh tác hữu cơ. Luân canh sau mỗi vụ gừng giúp đất phục hồi, hạn chế sâu bệnh và tiến tới sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP.
Song song với kỹ thuật, địa phương đang xây dựng thương hiệu “Gừng bản địa Lũng Cú”, hoàn thiện bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc và liên kết với doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu. Các tổ hợp tác trồng gừng được hình thành nhằm đảm bảo đầu ra, nâng cao giá trị sản phẩm và khẳng định vị thế cây trồng chủ lực của xã.
Từ loại gia vị quen thuộc, gừng trâu đang trở thành “cây làm giàu xanh” ở vùng cao. Với định hướng phát triển bài bản, cây gừng không chỉ giúp người dân nâng cao thu nhập mà còn góp phần bảo vệ đất đai, giữ gìn giống bản địa và thúc đẩy nông nghiệp xanh – sạch – bền vững trong tương lai.
Việt Anh/Việt Nam hương sắc
